Bebeklerin en sık karşılaştıkları ve annelerin en çok endişe ettiği sorunlardan biri olan gaz sancısı, bebeklerin rahatsız edilmelerine ve ağrı çekmelerine neden olabilir. Ancak bu sorunun çözümü de oldukça basit ve doğal yollarla mümkündür. Bu yazımızda, bebeklerde gaz sancısının nedenleri, nasıl çıkarılacağı, ne iyi geleceği ve tüm merak edilen konular ele alınacaktır.
Bebeklerde Gaz Sancısı
Bebeklerde gaz sancısı, bebeklerin beslenme sürecinde ortaya çıkan hava artışı nedeniyle oluşan rahatsızlıklardır. Bu sıkıntı bebeklerin şişmesine, kabızlığa ve ağrıya neden olabilir. Gaz sancısı, bebeklerin henüz gelişmekte olan mide ve bağırsak sistemlerinin neden olduğu hava tutma sorunlarından kaynaklanabilir. Ancak, bu sorunlar doğru ve uygun önlemler alındığında çözülebilir.
Bebeklerin gaz sancısı, her an görülebilecek belirtiler olarak kabul edilse de, özellikle akşam saatlerinde artış gösterir. Bebeklerin rahatsız olmaları 6. haftadan başlamak üzere normaldir ve 3 saat gibi bir süre huzursuzluk göstermeleri beklenir, ancak bu süre boyunca huzursuz kalması durumunda veya günün diğer kısımlarında da devam ediyorsa, anne ve babalar en kısa zamanda bir çocuk doktoru tarafından muayene edilmelidir. Ayriyeten bebeklerde gaz sancısının nedenleri arasında, doğru beslenme tekniklerinin kullanılmaması, fazla hava yutma, yetersiz miktarda süt emme, veya uygunsuz süt formülü kullanma gibi nedenler bulunabilir. Ayrıca, bebeklerin kolik, ishal veya diğer sindirim sorunlarının yanı sıra, doğum sonrası stres veya alerjik reaksiyonlar da gaz sancısına neden olabilir. Bebeklerde gaz sancısının çözümü için, ilk olarak bebeklerin doğru beslenme teknikleri kullanılmalıdır. Bu teknikler arasında, bebeklerin sütlerini iyice emmeleri, sık sık beslenmeleri ve uygun süt formülü seçmeleri sayılabilir. Ayrıca, bebeklerin diz üzerine konularak belini yukarı ve aşağı oynatması, bel sıkıştırması veya bebeğin kucakta sallanması gibi yöntemler de gaz sancısını azaltabilir. Ek olarak, bebeklerin diyetinde de değişiklikler yapılabilir. Anneler, bebeklerin diyetlerinde fazla gaz yapma potansiyeli olan yiyecekleri, sebzeleri veya meyveleri azaltabilir veya tamamen çıkarabilir. Ayrıca, probiyotik içeren gıdalar veya bitkisel karışımlar da bebeklerin sindirim sistemini destekleyerek gaz sancısının azalmasına yardımcı olabilir.
Bebeklerin yaklaşık yüzde 25'inde görülen gaz sancısı, fizyolojik bir olay olarak değerlendirilir ve hastalık değildir. Anne ve babalar tarafından tıbbi müdahaleler gerektirmeyen bu durum, doktorlara başvurulan nedenler arasındadır. Bebekler doğduklarında tamamen fonksiyon görmeyen bir sindirim sistemine sahiptirler ve beslenme sonrası karın ağrılarına yol açabilir. İlk aylarda görülen bu gaz ağrıları, en az 3 gün, 3 saat ve 3 haftadan uzun bir süre devam ediyorsa infantil kolik olarak adlandırılır.
Sonuç olarak, bebeklerde gaz sancısı, annelerin endişe ettiği ve bebeklerin rahatsız edildiği bir sorundur. Ancak, doğru beslenme teknikleri, diyet değişiklikleri ve uygun yöntemler kullanılarak bu sorun kolayca çözülebilir. Bebeklerin rahat ve huzurlu bir şekilde büyümelerine yardımcı olmak için, annelere bebeklerin beslenme sürecinde ve gaz sancısındaki değişiklikleri dikkatli bir şekilde izlemeleri önerilir. Her zaman bir pediatri veya doktor görüşü alınarak, bebeklerin beslenme ve sağlık durumları hakkında doğru bilgi ve öneriler alınması da önemlidir.
Bebeklerde Gaz Sancısı Belirtileri
Bebeklerde gaz sancısı, şişlik, gerginlik ve ağlama gibi belirtilerle kendini gösterir. Bebek dizlerini karınlarına doğru çekerek ağlama nöbeti geçirebilir. Bunun nedeni yalnızca gaz olabilir ancak başka bir sorunun varlığını araştırmak için öncelikle doktora başvurmak gerekmektedir.
Bebeklerde gaz sancısı zaman zaman şiddetli olabilir veya olmayabilir fakat aşağıdaki belirtilerle anlaşılabilir:
- Huzursuz ve huysuz görünme
- Uzun süreli ağlama
- Beslenme ve uyumada sorunlar
- Yemek yedikten sonra rahatsızlık
- Acı çektiği görünme
- Şişkin görünen karın
- Karnı göğsüne doğru çekilmiş bacaklar
*Bebekte gaz sancısı olduğunun doğrulanması için doktor muayenesi yapılması gereklidir.
Bebeğin Gazının Çıkarmanın Yolları
- Bebek midesinin alt kısmından yukarıya doğru hafifçe ovuşturularak gazın çıkmasına yardımcı olunabilir. Önemli olan burada baskı uygulamamak.
- Bebek kucağınıza alınarak kolları ve başı, omuzlarınızdan hafifçe aşağı sarkacak şekilde yerleştirilerek, sırtına masaj yapılabilir. El hareketleri esnasında hava kabarcığı kalmayacak şekilde yapılmalıdır.
- Bebek sırt üstü yatırılarak bacaklarıyla bisiklet hareketi yapılabilir. Burada da incitme ve bastırma yapmaktan kaçınılmalıdır.
- Bebek sırt üstü yatırılarak sırtına masaj yapılabilir.
- Elleriniz sıcak su ile yıkanıp kurulandıktan sonra bebek karnına kavranabilir. Elin ısısı ve hafif baskı bağırsaklardaki spazmı gidermeye yardımcı olacaktır ve bebeği rahatlatacaktır.
- Kitap sayfası düzeltme hareketi olarak bilinen işlem, bebek rahatlamasına yardımcı olmak için sıklıkla kullanılır. Eller baş parmaklar birbirine değecek şekilde bebek karnına konularak, kitap sayfaları düzeltilir gibi yapılabilir. Birkaç kez tekrarlandığında bebek rahatlayacaktır.
Anne Sütünde Gaz Yapan Yiyecek ve İçecekler
Bebeklerde gaz sancıları oldukça yaygın bir sorundur. Bunun önüne geçmek için, sağlıklı beslenme alışkanlıklarına öncelik vermelisiniz. Özellikle, bol miktarda sebze ve meyve tüketimi gaz sorunlarını hafifletmek için etkilidir. Pişirilmiş lahana, kereviz ve karnabahar gibi sebzeler gaz sorunlarını önlerken, nohut, kuru fasulye ve bulgur gibi besinler bebeklerde gaz sorunlarına neden olabilir. Bu besinleri haşladıktan sonra suyunu süzerek pişirirseniz, gaz yapıcı etkisini hafifletebilirsiniz. Kafein içeren çay ve kahve bebeklerde gaz sorunlarına neden olabilir ve aynı zamanda uykusuzluğa da sebep olabilir. Bunun yerine, daha fazla su tüketmelisiniz. Ayrıca, inek sütündeki proteinler bebekte gaz sancısına neden olabilir. Eğer bebeğiniz inek sütünden kaynaklanan gaz sorunları çekiyorsa, yoğurt tercih edebilirsiniz.
Anne sütünde bulunan proteinler bebeğin gaz sancısına neden olabileceğinden, gaz yapan yiyecekleri azaltmak bebeğinizin rahatlığına yardımcı olacaktır. Bunun için;
- İnek sütünden kaçının: İnek sütü tüketimi bebeğinizde gaz yapmasına sebep olabilir. Bunun yerine yoğurt tüketmeyi tercih edebilirsiniz.
- Kafeinli içeceklerden uzak durun: Çay, kahve ve çikolata gibi kafeinli içecekler bebeğinizin gaz yapmasına ve uykusunu bozmasına sebep olabilir.
- Pişirilmiş sebze ve meyve tüketin: Gaz yapabilecek sebzeler arasında brokoli, karnabahar, lahana, portakal ve şeftali bulunmaktadır. Pişirilmiş bu gıdalar bebeğinizin gaz yapmasını azaltabilir.
- Tahıl ve baklagillerle dikkatli olun: Kuru fasulye, bulgur, soya, yulaf ve kepekli gıdalar gaz yapabilecektir. Bu besinleri haşlamak ve suyunu süzerek pişirmek gaz yapıcı etkisini azaltacaktır.
- Baharatlı yemeklerden kaçının: Baharatlar bebeğin gaz yapmasına sebep olabilir. Özellikle acı biber, kekik gibi yoğun baharatları azaltarak bebeğinizin rahatlığına yardımcı olabilirsiniz.
Bebeklerde Gaz Sancısı Hakkında Merak Edilenler
Bebeklerde Gaz Neden Olur?
Bebeklerde gaz oluşumu henüz tam olarak gelişmemiş sindirim sistemi ve laktaz enzim düzeyinin yetersizliği, yutulan havanın sindirim sistemi içindeki hava kabarcıklarının oluşmasından kaynaklanır. Bu oluşan gaz bağırsaklar içerisinde birikip basınç ve gerginlik oluşturabilir ve şiddetli ağlamalara neden olabilir. Ancak, bebeklerin ağlama nöbetlerinin en büyük nedeni sık emzirmenin olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle, bebeklerde gaz ağrısının neden olduğu ağlama nöbetleri durumlarında bebeğin sağlık durumunun doğru değerlendirilmesi ve başka bir sağlık sorununun olup olmadığının kontrol edilmesi önemlidir. Ayrıca idrar yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı, inek sütü alerjisi, bağırsak düğümlenmesi ve fıtık gibi faktörler de ağlamaya neden olabilir ve infantil kolikle karışabilir. Bebeklerin gaz sancılarını azaltmak için birçok yöntem ve ilaç bulunmaktadır ancak etkililiği bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
Bebeklerde Gaz Sancısı Nasıl Anlaşılır?
Bebeklerin hayatının ilk haftalarından itibaren ağlama nöbetlerine tutulması oldukça yaygındır. Ağlama nöbetleri, günün belirli saatlerinde en yoğun olarak akşamları görülür. Bebek 4-6 haftalıkken en fazla ağlar ve genellikle üç aylıkken kaybolur. Gaz ağrısı sırasında bebekler karnındaki şişlik ve sertlik nedeniyle bacaklarını karnına doğru çeker ve yüzü kızarmış bir şekilde, ellerini yumruk yapar. Yüzünde acı verici bir ifade vardır. Bu durumda bebek memeden rahatlamak ister, ancak çığlık atarak memeden ayrılır ve meme ile savaşır. Kısaca dediğimiz gibi; Bebekler gaz sancısı çektiğinde, sıklıkla karınlarına doğru bacaklarını çeker, yüzü kızarır ve yumruklarını sıkar. Karın şiş ve gergin olabilir. Eğer bebek gaz çıkarmazsa, ağlama nöbetleri tekrar başlayabilir ve uzun süre devam edebilir.
Bebeklerde Gaz Sancısı Ne Kadar Sürer?
Bebeklerin gaz sancısı genellikle birkaç haftalık olduklarında başlar ve 4 ila 6 aylıkken geçebilir. Bazı bebeklerde bu süre daha uzun olabilir. Gaz sancıları akşam saatlerinde en az 3 saat süren ağlama nöbetleri olarak görülebilir.
Bebekler İçin Gaz Sancısına Ne İyi Gelir?
Bebeklerin gaz sancısı birçok aile için zor bir durumdur. Sancı, bebeklerin bacaklarını karınlarına doğru çekmeleri, suratlarının kızarması ve şiş ve gergin bir karınla kendini gösterir. Ancak, anne sütü ile beslenen bebekler diğer bebeklere göre daha az sancı çeker. Ayrıca, her beslenme sonrası bebeğin sancılanmasını beklemeden gaz çıkarımı, sancının oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Gaz yapıcı besinlerin annenin beslenme programından çıkarılması, bebekte gaz sancısı oluşmasını azaltabilir. Sancıdan muzdarip olan bebekler için, karın bölgesine ve sırtına yağ masajı, ılık bez koymak ve hafif hafif sallamak gaz çıkarmayı kolaylaştırabilir. Sancı belirtisi olarak bebekler ağlama atakları yapar.
Bebekler Hangi Pozisyonda Rahat Gaz Çıkarır?
Bebekler için en rahat gaz çıkma pozisyonu, annenin bebeğinin burununun açık olmasını kontrol etmesi, sonra bebeği kucağına alması ve sırtı karşıya bakacak pozisyonda tutmasıdır. Gazın yukarıda olması için, bebeğin koltuk altını yana doğru hareket ettirilmeli, tak tak hareketi yapılmalı ve son olarak aşağıdan yukarıya doğru hafif bastırma hareketi yapılmalıdır. Eğer bu işlemler sonrasında hala gaz çıkmazsa, yukarıdan aşağıya doğru gaz çıkarmaya çalışılabilir.
Gaz Sancısı Olan Bebek Nasıl Uyutulur?
Bebeklerin gaz sancısı olabildiği için uyutması zordur. Bunu aşmak için; emzirme, kucakta hafif dans etme, okşama, yüzü yere bakacak şekilde kol üzerine yatırma, banyo ve masaj gibi yollar denenebilir. Ayrıca, bebeğin etrafındaki uyaranların azaltılması, anne ve baba tutumunun sakin olması, ilaç kullanmaktan kaçınmak da gaz sancısının azaltılmasına yardımcı olabilir.
Gaz Sancısı Olan Bebek Ne Yapar?
Gaz sancısı olan bebekler belirgin belirtiler gösterir. Bacaklarını karnına çekme, kızgınlık, bozukluk, ellerini yumruk yapma ve acı çektiği hissi uyandıran ağlama, bebeklerin bu durumun en yaygın belirtileridir. Üstelik, bu belirtiler haftanın çoğu günü aynı saatlerde tekrarlanabilir ve bebek büyütme döneminde zorluklar yaratabilir.
Anne Sütünde Gaz Olmaması İçin Ne Yapılmalı?
Emzirme dönemi, anne için hem gebelikte hem de doğum sonrasında yiyecekler nedeniyle ortaya çıkan gaz sorunlarından endişe duymak için neden olabiliyor. Çünkü anne beslenmesi bebeğin sağlığı açısından çok önemlidir ve tüketilen her besin maddesi emzirme ile bebeğe geçer. Bu nedenle, gaz yapan yiyeceklerden uzak durmak annenin beslenmesindeki dikkatini gerektirir. Her bünye farklı olduğundan, her besin grubu için genelleme yapmak zordur. Bazı yiyecekler anne ve bebek için zorlayıcı olabilirken bazıları için toleransınız yüksek olabilir. Kendiniz hangi besinlerin anne sütünde etki ederek bebekte gaz sancısı oluşturduğunu tespit etmeniz gerekir. Aynı zamanda anne sütünü arttırmak ve bebekte gaz sancısını önlemek için tüketilen yiyeceklere dikkat etmek önemlidir.
Anne Üşütürse Bebekte Gaz Olur Mu?
Evet, anne üşüdüğünde bebekte gaz problemi olmaz. Üşümenin neden olduğu bağırsak hareketlerinin hızlanması karın ağrısı olarak hissedilir ancak bu durum süt yoluyla bebeğe geçmez. Sadece anne gazlı yiyecek veya içecek tüketirse bebekte gaz oluşabilir.
Mamadan Ne Kadar Sonra Gaz Çıkarılır?
Bebeklerde gaz sancısı sorunu, birçok anne ve babanın ortak problemidir. Emzirme sonrası gaz çıkarmak, bebeğin rahatlık ve huzurunu artırabilir. Bebeklerin metabolizmaları hızlı olduğu için emzirme ve beslenmeden kısa bir süre sonra bebeğin 5-7 dakika gaz çıkarması için gaz çıkarma uygulaması yapılabilir.
Gazı Olan Bebek Sürekli Emmek İster Mi?
Gaz sancısı bebeklerde rahatsızlık verir ve bu durumda bebekler emmek isteyebilir. Ancak ağrısı devam ederse bebek huzursuz hale gelebilir ve ağlamaya başlayabilir. Bu yüzden annelerin bu durumu fark edebilmeleri oldukça önemlidir.
Gazdan Ağlayan Bebeğe Ne Yapılır?
Bebeklerin gaz sancısı nedeniyle ağlamaları oldukça yaygındır. Bu durumda sırt ve bel masajı bazı bebekleri rahatlatabilir. Sakinleştirici olarak adaçayı, anason, ıhlamur, kimyon, papatya ve rezene gibi bitkiler de kullanılabilir. Emzirme ise genellikle gaz sancısını önler ve ağlama nöbetleri sırasında emzirme veya emzik vermek bebeğin rahatlamasına yardımcı olabilir.
Her Emmeden Sonra Gaz Olur Mu?
Bebeklerin her beslenmede gaz çıkarması garanti değildir. Bebek memeyi iyi kavradığında, hava yutabilir. Ancak her beslenmeden sonra gaz çıkma ihtiyacı her bebekte aynı olmayabilir. Bazı bebekler sık geğirirken, bazıları nadiren yapar.
Kimyon Anne Sütündeki Gazı Alır Mı?
Kimyon, annenin sütündeki gazın azalmasına yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra emzirme sürecini de destekler ve mide ve bağırsak gazlarının sökülmesine katkıda bulunur.
*Ek olarak kolik durum hakkında merak ettiğiniz bütün soruların cevaplarını da aşağıda bulabilirsiniz.
Kolik Hakkında Tüm Sorular ve Cevaplar
Kolik Nedir?
Bebeklerde görülen, nedensiz ağlamaların adı "Kolik"dir. Bu durum, hastalık değil, bebeklerin dış dünyaya uyum sürecinin bir parçası olarak kabul edilir. Bebeklerin yaklaşık %10'unda bulunan kolik, sık aralıklarla, uzun süreli ve yoğun ağlamaya veya huzursuzluğa neden olabilir. Ebeveynler için sıkıntı verici olabilir çünkü neden belirlenemeyebilir ve bebekle ilgilenmek de rahatlama sağlamayabilir. Kolik genellikle 6 haftalıkken zirve yapar ve 3-4 aylıkken önemli ölçüde azalır. Ancak, ağrı atakları zamanla düzeldiği halde, kolik tedavisi hala ağır bir yük olarak eklenir. Ebeveynler, atakların şiddetini ve süresini azaltabilecek ve stres seviyelerini düşürecek çeşitli adımlar atabilirler ve ebeveyn-çocuk bağını da güçlendirebilirler.
Kolik Neden Olur?
Kolik bebek sendromunun gerçek nedeni tam olarak belirlenmemiştir. Tıp uzmanları, fakat birçok faktörün kolikte etkisi bulunduğunu düşünmektedir. Kolik bebeğin başlangıç nedeni, neden sadece ilk ayda ortaya çıktığı, neden bebekler arasında farklı durumlar görüldüğü, neden belirli saatlerde ataklar yaşandığı ve neden zamanla kendiliğinden düzeldiği gibi sorular henüz yanıtsız kalmaktadır. Ancak, kolik bebeğe neden olan belirli faktörler bulunmuştur. İncelenen nedenler arasında sindirim sistemindeki gelişmeme, sindirim sistemi bakteri dengesizliği, aşırı veya yetersiz beslenme, nadir mide bulantısı, gıda alerjisi veya intoleransı, çocukluk dönemi migreni, aile içindeki stres veya kaygı sayılabilir.
Kolik Nasıl Önlenir?
Kolik risk faktörleri tam olarak tanımlanmamıştır. Ancak cinsiyet, tam vadeli ya da erken doğum, ve beslenme (mama veya anne sütü) kolik riskini artırmak için değiştirici faktörler değildir. Ancak hamileliğin sırasında ya da doğumdan sonra sigara içen annelerden doğan bebeklerde kolik riski daha yüksektir.
Kolik Ne Kadar Sürer?
Bebeklerin kolik sendromu genellikle 2-3 haftalıkken başlar ve 4-6 haftada en yoğun dönemine ulaşır. Bu durum çoğunlukla 3 ayda son bulur.
Kolik Belirtileri Nelerdir?
Kolik bebeklerin belirtileri ağlama ve huzursuzluk şeklindedir. Normal ağlama sınırını belirlemek zordur, ancak üç veya daha fazla hafta boyunca, haftada üç veya daha fazla gün günde üç veya daha fazla saat süren yoğun ağlama atakları kolik tanısının konmasına neden olabilir. Ağlama açlık veya bez değiştirme ihtiyacının ifade etmediği gibi, görünürde bir sebep olmaksızın gerçekleşir. Huzursuzluk ve rahatsızlık belirtileri ağlama durduktan sonra bile devam eder. Akşam saatlerinde daha sık görülen kolik ataklarının zamanlaması genel olarak tahmin edilebilir. Bazı kolik vakalarında bebek gazını çıkardıktan veya tuvaletini yaptıktan sonra semptomlarında rahatlama görülebilir. Eğer bebekte aşırı ağlama veya diğer kolik belirtileri ile semptomları gözlemlenirse, tıbbi yardım için bir hekime başvurmak gereklidir.
Kolik Nasıl Teşhis Edilir?
Kolik teşhisi, hekim tarafından bebeğin muayenesi ve ebeveynlere yapılan sorular ile konulur. Ebeveyn veya bakıcı, doktor ile birlikte gözlemledikleri belirtileri konuşmalı ve durum hakkında bütün bilgileri paylaşmalıdır. Doktor bebeğin boyunu, kilosunu ve baş çevresini ölçer ve bebeğin kalp, akciğer ve karın seslerini dinler. Bebeğin el ve ayak parmakları, gözler, kulaklar ve cinsel organlar da incelenir. Bebeğin dokunma veya harekete karşı verdiği tepki de değerlendirilir. Eğer görülebilecek olan kızarıklık, iltihaplanma, enfeksiyon veya alerji belirtileri varsa bunlar da aranır. Genelde laboratuvar testleri, radyolojik görüntüleme veya diğer tetkiklere ihtiyaç duyulmaz, ancak bazı durumlarda diğer olası nedenleri ortadan kaldırmak için gerekli olabilir.
Kolik İle Ortaya Çıkabilecek Sorunlar Nelerdir?
Kolik, ciddi bir sağlık sorununun varlığı durumunda hariç, bebekler için uzun veya kısa vadede tıbbi problemlere yol açmaz. Fakat kolik, ebeveynler için stresli bir durumdur. Yapılan araştırmalar, kolikli bebek olan ebeveynlerin, depresyon riskinin artmasına kadar uzanan, doğum sonrası depresyon, emzirme duygularının erken kesilmesi, bitkinlik, çaresizlik veya öfke gibi farklı sorunların oluşması riskinin daha fazla olduğunu göstermektedir.
Kolik Nasıl Tedavi Edilir?
Başka bir yol, bebek mamasındaki içeriği değiştirmek olabilir. Anneler bebeğin mamalarına veya formüllerine daha duyarlı olabileceği için bir değişiklik yapabilirler. Bu durumda anneler diyetlerindeki gıdaları kontrol etmeli ve bebeğe neden duyarlı olabileceği olası olan gıdaları kısıtlamalıdır. Egzama, alerjik hastalıklar veya sindirim sıkıntıları gibi diğer sorunların varlığı durumunda doktorun tavsiyesi alınması gereklidir. Ebeveynlerin birçoğu kolik bebeği yatıştırmak için çeşitli bitkisel ürünler, homeopatik ürünler, vitaminler veya ilaçlar denediği görülmüştür. Ancak bu ürünlerin etkililiği tartışmalıdır ve bebeğin daha iyi olmasına neden olmayabilir. Ebeveynler herhangi bir ürün kullanmadan önce doktorun onayını almalıdır. Doktor ebeveynlere bebekleri için en uygun tedaviyi önerir. Genel olarak, kolik tedavisi için her bebek farklı olabilir ve farklı şeylerin etkili olması gerektiği unutulmamalıdır. Ebeveynler bebeğin rahatlaması için denemek istedikleri yatıştırıcı stratejileri veya beslenme uygulamalarını karıştırıp uygun olanı bulmaya çalışmalıdır. Aynı zamanda, bebekle ilgili endişelerinin ya da bebeklerinin durumunun değişmesi durumunda doktoruna danışmalıdır.